Mae prosiectau Afon Teifi yn tynnu sylw at gynnydd mewn Rheoli Maethynnau a Chysylltedd Gwledig
Cynhaliodd Cyngor Sir Ceredigion ddigwyddiad arddangos ddydd Llun, 10 Chwefror 2025, yng Nghastell Aberteifi, yn tynnu sylw at waith parhaus Prosiect Rheoli Maethynnau Afon Teifi a’r Prosiect Cyflymydd Cysylltedd Gwledig
Gyda chefnogaeth Llywodraeth Cymru ac Adran Gwyddoniaeth y Deyrnas Unedig, Arloesi a Thechnoleg y Deyrnas Unedig, daeth y digwyddiad â rhanddeiliaid allweddol ynghyd i drafod dulliau arloesol o wella ansawdd dŵr a chysylltedd digidol mewn cymunedau gwledig.
Croesawyd y rhai oedd yn bresennol yn y digwyddiad â chyflwyniad i’r prosiectau, gyda chyflwyniadau yn dilyn a oedd yn amlinellu’r heriau a’r cynnydd o ran rheoli maethynnau o fewn Afon Teifi. Mae’r prosiect Monitro Maethynnau Teifi, mewn cydweithrediad â Bwrdd Rheoli Maethynnau Cymru, yn parhau i chwarae rhan hanfodol mewn diogelu iechyd yr afon.
Dros y 3 blynedd diwethaf, mae Cyngor Sir Ceredigion wedi creu Bwrdd Rheoli Maethynnau Teifi i sefydlu dull dalgylch o reoli Maethynnau. Maent wedi ymgymryd â phrosiectau o dan y Prosiect Lleihau a Lliniaru Ffosffad (PRAM) a sefydlwyd gan Gronfa Dreftadaeth y Loteri ac wedi gosod 9km o ffensys afonol ac wedi gosod 6 chynllun draenio trefol cynaliadwy. Maent wedi arloesi i osod synwyryddion ansawdd o bell yn y dŵr i olrhain maethynnau yn yr afon a lliniaru uniongyrchol i’r lle iawn ar yr adeg iawn.
Rhan allweddol o’r fenter hon yw gwaith Gwyddonwyr o’r Gymuned, gwirfoddolwyr lleol sy’n casglu a dadansoddi samplau dŵr, gan gyfrannu data hanfodol i fonitro lefelau llygredd a llywio ymyriadau yn y dyfodol.
Rhannodd Callum Firth, Gwyddonydd o’r Gymuned ac aelod o Achub y Teifi ei farn: “Mae’n wych bod Cyngor Ceredigion a Bwrdd Rheoli Maethynnau Teifi yn cefnogi gweithgareddau Gwyddonwyr o’r Gymuned fel bod y canlyniadau a gesglir gan ein gwirfoddolwyr yn cael eu defnyddio i asesu cyflwr yr afon ac, gobeithio, yn dangos gwelliannau wrth i gamau gweithredu gael eu cymryd. Gobeithiwn y bydd gwybod bod y canlyniadau’n ddefnyddiol yn annog mwy o bobl i gymryd rhan wrth helpu i adfer yr afon!”
Dros y flwyddyn ddiwethaf, mae gwirfoddolwyr wedi profi ansawdd dŵr ar draws 45 safle, gan weithio ochr yn ochr â synwyryddion uwch-dechnoleg i ddarparu mewnwelediadau amser real i gyflwr yr afon. Mae’r data cyfunol yn helpu i lunio strategaethau hirdymor i leihau llygredd ac amddiffyn bioamrywiaeth yn nalgylch Teifi.
Roedd y digwyddiad arddangos hefyd yn amlygu’r Prosiect Cyflymydd Cysylltedd Gwledig, sy’n gwella seilwaith digidol yn y rhanbarth. Nod y fenter hon yw pontio’r rhaniad digidol, gan sicrhau bod busnesau a thrigolion yng nghefn gwlad Ceredigion yn elwa o well cysylltedd, gan gefnogi twf economaidd a chynaliadwyedd.
Darparodd y digwyddiad gyfle i randdeiliaid drafod cynlluniau yn y dyfodol ac annog ymgysylltu â’r gymuned ehangach yn y ddau brosiect. Gyda chydweithio a chefnogaeth barhaus, bydd y mentrau hyn yn cael effaith barhaol ar yr amgylchedd a chysylltedd gwledig yng Nghanolbarth Cymru.
Dywedodd y Cynghorydd Clive Davies, Aelod Cabinet dros yr Economi ac Adfywio a Chadeirydd y Bwrdd Rheoli Maethynnau: “Mae digwyddiad arddangos heddiw yn dyst i’r cynnydd rydym wedi gwneud o ran amddiffyn yr Afon Teifi a gwella cysylltedd gwledig. Mae cyfranogiad cymunedau lleol, yn benodol ein Gwyddonwyr o’r Gymuned yn allweddol i lwyddiant y prosiectau hyn. Rydym yn edrych ymlaen at barhau i weithio gyda phawb sydd â diddordeb cyffredin mewn gwella iechyd ein hafon trwy sicrhau bod y mentrau hanfodol hyn yn ffynnu ac o fudd i genedlaethau’r dyfodol.”
Mae prosiect Monitro Maethynnau Teifi (TNM) yn edrych am fwy o wirfoddolwyr i ymuno yn 2025. Os hoffech chi helpu i brofi dŵr, gwirio am lygredd, a dysgu mwy am ddiogelu’r amgylchedd, dyma’ch cyfle!
Am fwy o wybodaeth am sut i gymryd rhan ym Mhrosiect Monitro Maethynnau Teifi, cysylltwch â ChRichards@carmarthenshire.gov.uk
Mwy o wybodaeth am brosiect Monitro Maethynnau Teifi (TNM): Prosiect Monitro Maethynnau Teifi - Cyngor Sir Ceredigion
Mwy o wybodaeth ar y Prosiect Cyflymydd Cysylltedd Gwledig: Prosiect Monitro Maethynnau Teifi - Cyngor Sir Ceredigion
Mae’r erthygl hon yn rhan o gyfres o erthyglau a gyhoeddwyd am waith cyffrous Prosiect Monitro Maethynnau Teifi, wedi’i ariannu gan Gronfa Ffyniant Gyffredin Llywodraeth y Deyrnas Unedig ac a weinyddir gan dîm Cynnal y Cardi a arweinir gan Gyngor Sir Cerdigion mewn cydweithrediad â Bwrdd Rheoli Maethynnau Gorllewin Cymru (WWNMB), tîm sy’n gweithio i wella afonydd lleol.
Prosiect Rheoli Maethynnau Afon Teifi a’r Prosiect Cyflymydd Cysylltedd Gwledig https://youtube.com/shorts/15Ztfy-ijwQ?feature=share